Нягледзячы на прыкметны прыток замежных інвестыцый — асабліва з РФ — у студзені-верасні бягучага года, беларускі ўрад вымушаны прыкладаць дадатковыя намаганні па прыцягненню расійскіх інвестараў.
Інвестыцыі Расіі ў Беларусь паказалі 140-працэнтны рост. Такімі дадзенымі в. а. міністра эканомікі Беларусі Юры Чабатар падзяліўся ў кулуарах Беларускага інвестыцыйнага форуму, які прайшоў 23 лістапада ў Маскве. На думку чыноўніка, гэта гаворыць аб тым, што расійскія інвестары ўпэўнены ў тым, што могуць устойліва працаваць і зарабляць у Беларусі. Гэта сапраўды ўражлівы рост, які, зрэшты, з’яўляецца не столькі прыкметай інвестыцыйнага буму, колькі ўменні беларускага ўрада паказваць медаль з патрэбнага боку.
Па дадзеных афіцыйнай статыстыкі, інвестыцыі з-за мяжы ў студзені-верасні 2023 г. дасягнулі адзнакі ў USD 6 млрд, павялічыўшыся на 13, 2% у параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года. Аналітыкі, між тым, адзначаюць, што нават з улікам высокіх тэмпаў прыросту замежных інвестыцый ужо зразумела, што выйсці на дасанкцыйны ўзровень 2020 г. (USD 8,7 млрд) да канца года не атрымаецца.
Паступленне прамых замежных інвестыцый (ПЗІ) склала USD 4,5 млрд, або 75,3% ад усіх замежных інвестыцый. ПЗІ, нагадваем, — гэта грошы, якія накіроўваюцца на стварэнне падкантрольных інвестару прадпрыемстваў на тэрыторыі Беларусі, што ў прынцыпе павінна вітацца кіраўніцтвам краіны, але непазбежна будзе выклікаць у яго падазрэнні.
У геаграфічнай структуры інвестыцый паляпшэнняў не назіраецца, і нават наадварот — нарастае відавочны перакос. Асноўнымі інвестары арганізацый рэспублікі — суб’екты гаспадарання РФ (63,1% ад усіх паступілі інвестыцый; рост на 6 п. п.) і Кіпра (16,7%; зніжэнне на 3,5 п. п.), сукупная доля якіх наблізілася да адзнацы 80%. І vice versa: беларускія інвестыцыі за мяжу за тры кварталы б. г. склалі USD 4,4 млрд, 92,4% якіх прыпала на долю расійскіх прадпрыемстваў.
З супастаўлення лічбаў сукупнага прыросту інвестыцый з-за мяжы і прыросту замежных інвестыцый з Расіі вынікае, што аб’ём укладанняў у асноўны капітал з усіх іншых краін свету працягнуў скарачацца. Гэта таксама тычыцца краін ЕАЭС (за выключэннем РФ) — ва ўсякім разе паказчыкі за I квартал 2023 г. кажуць на карысць гэтай тэндэнцыі.
Звестак аб аб’ёмах адабрання сродкаў у складзе замежных інвестыцый няма; аб аб’ёмах рэінвеставання — толькі за першае паўгоддзе 2023 г.: плюс 1, 5 п. п., што кажа аб тым, што працягваюць заставацца ўнутры краіны. Што вытлумачальна: магчымасці замежных інвестараў (з «недружалюбных краін») па вываду капіталу за мяжу абмежаваныя дзеючым заканадаўствам.
Такім чынам, Расія — базавы і безальтэрнатыўны грашовы хаб Беларусі. Характэрна, аднак, што Беларускі інвестыцыйны форум 2023 адбываецца на фоне яшчэ не завершанай падзеі з выяўленым скандальным адценнем, якую можна пазначыць як «бунт укладчыкаў». У кастрычніку, нагадаем, група расейскіх інвестараў звярнулася да ўладаў з патрабаваннем абмежаваць доступ Беларусі да міждзяржаўных крэдытаў і мясцовага рынку капіталу. Затым расійскае Аналітычнае Крэдытнае Рэйтынгавае Агенцтва адклікала прысвоеныя раней ураду РБ крэдытныя рэйтынгі.
Цяпер беларускі ўрад вымушаны прыкладаць дадатковыя намаганні па прыцягненню ІІ з Расіі, а таксама — па прадухіленні адтоку капіталу з краіны. Згодна з прагнозам сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2024 год рост інвестыцый у асноўны капітал павінен скласці 3,9 працэнта.