З1 студзеня 2024 года тэарэтычна можа пачаць працаваць аб’яднаны рынак электраэнергіі Саюзнай дзяржавы. Расейскія інвестары звярнулася да ўладаў з патрабаваннем абмежаваць доступ беларускіх пазычальнікаў да міждзяржаўных крэдытаў і мясцовага рынку капіталу. Беларускі бок, у сваю чаргу, заяўляе, што распрацоўваюцца механізмы разлікаў па еўрабондах у абыход заходняй інфраструктуры.
У адпаведнасці з праграмай Саюзнай дзяржавы ў галіне энергетыкі з 1 студзеня 2024 года павінен пачаць працаваць аб’яднаны беларуска-расійскі рынак электраэнергіі. Паводле слоў намесніка міністра энергетыкі РФ Паўла Сніккарса, усе прынцыповыя рознагалоссі з беларускім кіраўніцтвам урэгуляваны, бакі чакаюць падпісання адпаведных дакументаў. Праект міждзяржаўнага дагавора, які вызначае правілы функцыянавання агульнага рынку электраэнергіі, быў падрыхтаваны год таму. Цяпер гэты праект, па сцвярджэнні міністра энергетыкі РБ Віктара Каранкевіча, «у высокай ступені гатоўнасці».
Тым часам Беларусь, як сцвярджае афіцыёз, працягвае ўмацоўваць сваю энергетычную бяспеку. Адчувальны ўклад у гэта ўносіць АЭС, якая цяпер выпрацавала больш як 20 млрд кілават-гадзін электраэнергіі (эквівалент больш як 5 млрд куб. м. прыроднага газу). Пасля ўводу ў эксплуатацыю другога энергаблока Беларусь (тэарэтычна) будзе штогод генераваць больш як 40 працэнтаў электраэнергіі ад агульных патрэбнасцей краіны. Між тым, каментуючы ініцыятыву А. Лукашэнкі па будаўніцтве яшчэ адной атамнай электрастанцыі ў Беларусі, кіраўнік Мінэнерга Расіі рэкамендаваў падысці да гэтай прапановы з усёй асцярожнасцю і ацаніць яе з пазіцый энергетычных магчымасцей; таксама вызначыцца з пытаннем, хто стане спажыўцом новых аб’ёмаў энергіі.
Група расейскіх інвестараў звярнулася да ўладаў з патрабаваннем абмежаваць доступ беларускіх пазычальнікаў да міждзяржаўных крэдытаў і мясцовага рынку капіталу. Прычына звароту — нявыплаты па еўрабондах. Аўтары звароту просяць Крэмль паўплываць на выкананне Беларуссю абавязацельстваў перад усімі расійскімі інвестарамі, а пакуль гэтага не адбылося, як мага хутчэй прызнаць Мінфін краіны нядобрасумленным пазычальнікам і «абмежаваць для яго доступ на рынак капіталу Расіі». Ліст падпісалі 200 фізічных асоб і 30 арганізацый, якія валодаюць беларускімі еўрабондамі на агульную суму больш за USD 200 млн.
На дадзены момант у звароце знаходзяцца чатыры выпускі беларускіх еўрааблігацый: Belarus-2026 (USD 500 млн), Belarus-2027 (USD 600 млн) і Belarus-2030 (USD 600 млн) і Belarus-2031 (USD 750 млн). У канцы лютага 2023 г. Мінфін краіны павінен быў пагасіць яшчэ адзін выпуск, Belarus-2023, на суму USD 800 млн, аднак выплат на спецрахунку ніхто не атрымаў. У сакавіку г. г. «Коммерсант» паведаміў, што, у прыватнасці, расейскія інвестары маглі не атрымаць своечасова да USD 500 млн выплат па еўрааблігацыях Беларусі. На фоне санкцыйных абмежаванняў выплаты робяцца ў беларускіх рублях. Для іх атрымання неабходна прайсці доўгую працэдуру адкрыцця рахунку, аднак і гэта, як паказала практыка, не гарантуе поспеху.
У адказ на прэтэнзіі расейскіх інвестараў беларускі міністр фінансаў Юры Селіверстаў заявіў, што Беларусь і Расія распрацоўваюць механізм разлікаў па еўрабондах у абыход заходняй інфраструктуры. Беларускі бок прапанаваў тры асноўныя спосабы атрымання выплат па еўрааблігацыях (на выбар ўладальніка): (1) абмен на ўнутраныя дзяржаўныя аблігацыі; (2) продажы эмітэнту з дысконтам; (3) атрыманне грашовых сродкаў у беларускіх рублях. Ёсць дадатковыя абмежаванні: атрымаць выплаты па пагашаных аблігацыях Беларусь-2023 рублі могуць толькі тыя ўладальнікі еўрааблігацый, якія з’яўляюцца рэзідэнтамі «дружалюбных» краін, набылі каштоўныя паперы да 6 верасня 2022 г. і, галоўнае, забяспечаць іх блакіроўку/перавод на рахункі Мінфіна РБ «давераных дэпазітарыях».
Выкананне абавязацельстваў па еўрааблігацыях — своеасаблівы барометр даўгавога здароўя краіны. У сапраўдны момант пакуль рана казаць аб дэфолце па еўрабондах, аднак, адзначаюць эксперты, якая склалася сітуацыя можа справакаваць дадатковы інфляцыйны імпульс — гэта галоўная пагроза. У выпадку паўнавартаснага дэфолту ёсць цалкам рэальная пагроза ўдару па фінансавай сістэме і па плацежаздольнасці банкаў.